Διαμεσολάβηση: Μια νέα πραγματικότητα ή ένα σχέδιο που θα καταλήξει στις καλένδες;
Πολύς λόγος έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για τον θεσμό της διαμεσολάβησης για τον οποίο γίνονται προσπάθειες να ενταχθεί στην καθημερινότητα των πολιτών όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η διαμεσολάβηση είναι η υποβοηθούμενη από τρίτο πρόσωπο, το διαμεσολαβητή, διαπραγμάτευση μεταξύ δύο ή περισσότερων μερών με σκοπό την από κοινού εύρεση λύσης εξωδίκως, προκειμένου να αποφευχθεί η προσφυγή των μερών στην Ελληνική Δικαιοσύνη.
Πλην όμως οι απόψεις είναι αντικρουόμενες με αποτέλεσμα να υφίστανται κάποιοι υπέρμαχοι της υποχρεωτικότητας του θεσμού που θεωρούν ότι θα βοηθήσει στο να αποκτήσουν οι Έλληνες μια νέα νοοτροπία διαπραγμάτευσης και εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών τους, ενώ οι πολέμιοι της υποχρεωτικότητας του θεσμού πιστεύουν ότι θα αποτύχει παταγωδώς, ενώ ταυτόχρονα θα αποτελεί ένα έξτρα κόστος για τον πολίτη.
Μέχρι την 16η Σεπτεμβρίου 2019 έχει ανασταλεί η έναρξη ισχύος του άρθρου 182 του ν. 4512/2018, το οποίο αφορά στην υποχρεωτικότητα της υπαγωγής στη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Σύμφωνα με το άρθρο182 του Ν. 4512/2018, η υποχρεωτική υπαγωγή ιδιωτικών διαφορών στη διαδικασία της διαμεσολάβησης, αφορά τις διαφορές από την οροφοκτησία , τις αυτοκινητικές διαφορές , τις αμοιβές, τις οικογενειακές διαφορές, τις υποθέσεις ιατρικής αμέλειας , τις διαφορές που απορρέουν από τα εμπορικά σήματα και τις χρηματιστηριακές συμβάσεις. Ειδικότερα υπάγονται σε υποχρεωτική διαμεσολάβηση οι κάτωθι περιπτώσεις:
α) Οι διαφορές ανάμεσα στους ιδιοκτήτες ορόφων ή διαμερισμάτων από τη σχέση οροφοκτησίας, οι διαφορές από τη λειτουργία απλής και σύνθετης κάθετης ιδιοκτησίας, οι διαφορές αφενός ανάμεσα στους διαχειριστές ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους και κάθετης ιδιοκτησίας και αφετέρου στους ιδιοκτήτες ορόφων, διαμερισμάτων και κάθετων ιδιοκτησιών,
β) Οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις αποζημίωσης οποιασδήποτε μορφής για ζημίες από αυτοκίνητο, ανάμεσα στους δικαιούχους ή τους διαδόχους τους και εκείνους που έχουν υποχρέωση για αποζημίωση ή τους διαδόχους τους, όπως και απαιτήσεις από σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου, ανάμεσα στις ασφαλιστικές εταιρείες και τους ασφαλισμένους ή τους διαδόχους τους, εκτός αν από το ζημιογόνο συμβάν επήλθε θάνατος ή σωματική βλάβη.
γ) 1. Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα δικηγόρων, συμβολαιογράφων, και άμισθων δικαστικών επιμελητών
- Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα γιατρών, οδοντογιατρών, κτηνιάτρων, μηχανικών και χημικών διπλωματούχων ανώτατων και ανώτερων σχολών και νόμιμα διορισμένων μεσιτών
- Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα διαιτητών, διαμεσολαβητών και διαιτητών πραγματογνωμόνων
- Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα εκτελεστών διαθήκης, εκκαθαριστών κληρονομιάς και κηδεμόνων
- Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα των μαρτύρων που εξετάσθηκαν και των διερμηνέων που διορίσθηκαν από δικαστήρια ή διαιτητές
- Διαφορές για τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα των πραγματογνωμόνων
δ) Οι οικογενειακές διαφορές, εκτός από τις γαμικές διαφορές και την προσβολή και αναγνώριση πατρότητας.
ε) Οι διαφορές που αφορούν σε απαιτήσεις αποζημίωσης ασθενών ή των οικείων τους σε βάρος ιατρών, οι οποίες ανακύπτουν κατά την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας των τελευταίων.
στ) Οι διαφορές που δημιουργούνται από την προσβολή εμπορικών σημάτων, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, βιομηχανικών σχεδίων ή υποδειγμάτων.
ζ) Οι διαφορές από χρηματιστηριακές συμβάσεις.
Πρέπει να επισημανθεί ότι το άρθρο 182 του νόμου 4512/2018 θεωρήθηκε αντισυνταγματικό, σύμφωνα με τη Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, η αποφάσισε ότι θίγεται ο συνταγματικά προστατευόμενος πυρήνας του δικαιώματος των πολιτών για πρόσβαση στη Δικαιοσύνη, λόγω των μεγάλων δαπανών που απαιτεί η ιδιωτική διαμεσολάβηση για τον μέσο πολίτη και μάλιστα εν μέσω οικονομικής κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση όλος ο νομικός κόσμος αναμένει με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις σε αυτό το ζήτημα καθότι θα ανατρέψει την μέχρι σήμερα πρακτική στις ως άνω αναφερόμενες περιπτώσεις.
Η Κατερίνα Φραγκάκη είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, συνεργάτης του Δικηγορικού Γραφείου «Θ. Φραγκάκης και Συνεργάτες» και νομική σύμβουλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο (LLM in International Commercial Law) στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου Γουστμίνστερ (University of Westminster)